Wspominając uroczystość sprowadzenia relikwii błogosławionej Jolanty do Kalisza (15 VI 1958)
15 czerwca minęły 62 lata od sprowadzenia do Kalisza relikwii błogosławionej Jolanty, zatem to doskonała okazja, by pokazać zbiory graficzne przechowywane w Książnicy nawiązujące do tego wydarzenia.
Prezentujemy m.in. fotografię z tej uroczystości oraz unikatową rycinę z 1770 r.
Błogosławiona Jolanta (znana też jako Jolenta lub Helena) urodziła się około 1244 r. na Węgrzech, najprawdopodobniej w Ostrzyhomiu. Węgierska królewna z dynastii Arpadów, księżna kaliska i wielkopolska, potem zakonnica w Zakonie Świętej Klary, prawdopodobnie ksieni klasztoru klarysek w Gnieźnie, córka króla Węgier Beli IV i Marii Laskariny, siostra św. Kingi oraz błogosławiona Kościoła katolickiego zmarła prawdopodobnie w czerwcu 1303 lub 1304 r.
Mieszkańcy Wielkopolski widzieli w niej swą orędowniczkę nie tylko za życia, ale również po śmierci, wierząc, że w ich troskach i cierpieniach wstawiała się za nich u Boga. Wielu z nich otrzymało łaski, o które prosili przy grobie Jolanty, a pamięć o niej trwała wieki, aż wreszcie w XVIII stuleciu zaczęto starać się w Rzymie o beatyfikację zakonnicy. Tej dokonał papież Leon XII w 1827 r., wyznaczając jej święto na 17 czerwca (obecnie czczona jest 15 czerwca, przede wszystkim w Gnieźnie, w zakonach franciszkańskich oraz kilku polskich diecezjach).
Kult błogosławionej rozpoczął się w Gnieźnie zaraz po śmierci klaryski i związany był przede wszystkim z jej grobem, gdzie modlono się o wyproszenie łask za jej wstawiennictwem. W Kaliszu czczenie bł. Jolanty rozwinęło się w 1858 r., kiedy to miejscowi OO. Franciszkanie poświęcili jej odrębną kaplicę. Szczególne nasilenie kultu nastąpiło jednak sto lat później, w czerwcu 1958 r., gdy do kaliskiej świątyni, ówczesny gwardian konwentu o. Adam Narloch sprowadził z Gniezna – za zgodą prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego – relikwie bł. Jolanty (jedną część kości miednicznej i jeden krąg). Zostały one umieszczone w srebrnym relikwiarzu w nowym ołtarzu, usytuowanym po środku prawej, południowej nawy kościoła.
W naszych zbiorach zachowała się fotografia dokumentująca to doniosłe wydarzenie. (sygn. GF 53)
W pierwszym półroczu 2020 r. zbiory specjalne Książnicy Pedagogicznej wzbogaciły się o kolejny ciekawy dokument graficzny związany z postacią bł. Jolanty (sygn. G 682)
W ikonografii błogosławiona Jolanta przedstawiana jest zazwyczaj w habicie klaryski, czasami klęczy obok swojej siostry, świętej Kingi, znane są również wizerunki przedstawiające błogosławioną pogrążoną w ekstazie – widzeniu Jezusa ubiczowanego.
Przechowywany w zbiorach Książnicy a pochodzący z ok. 1770 r. miedzioryt na arkuszu 11,4x6,5 cm przedstawia portret Iolenty Heleny w stroju zakonnym, podczas widzenia Jezusa ubiczowanego. W prawym górnym narożniku znajduje się upięta draperia. Tytuł ryciny zamieszczony został na dolnym marginesie: „B. IOLENTA Krolewna Węgierska, B. Kunegundy Siostra Bolesława pobożnego żona, a nakoniec [!] klaryska, cnot wielkich pełna, w Gnieźnie w klasztorze swoim u Panien Franciszkanek cudami sławna”. Pod kompozycją znajduje się sygnatura wiedeńskiego rytownika Winklera (Johanna Christopha? 1701-1770). Warto także wspomnieć, że w zbiorach specjalnych Książnicy posiadamy ciekawą kolekcję obrazków świętych, wśród nich uwagę zwraca ponad 100-letni obrazek wydany w Poznaniu w 1916 r. przedstawiający bł. Jolantę i wizję jaką miała w klasztorze, na krótko przed śmiercią, w której objawiła się jej Maryja.
Pod grafiką znajduje się adnotacja o treści „Żona Bolesława, księcia kaliskiego. Wzorowa matka chrześciańska [!]. Po śmierci męża wstąpiła do klasztoru Klarysek w Gnieźnie, gdzie umarła”.
Wszystkie wspomniane wyżej grafiki ze zbiorów Książnicy zostały wypożyczone i prezentowane są obecnie na wystawie „Kaliszanki” w Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza w Kaliszu.Bibliografia
http://www.info.kalisz.pl/klasztor/jolanta.htm
https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TS/swieci/swieci_wladcy/salwator_2010_wladcy_07.html
Tabaka A., Wszystko dla Pań. Alternatywny przewodnik po Kaliszu, Kalisz 2018.