Unikatem w kolekcji jest podręcznik do nauki gramatyki łacińskiej, stanowiący najstarszy w zasobach biblioteki przykład literatury tego typu.
„De institutio grammatica libri tres”, podręcznik potocznie zwany Alwarem, napisany przez portugalskiego jezuitę E. Alvareza (1526–86), używany był w Polsce od XVI do początków XIX w. Gramatyka wydana w Polsce po raz pierwszy w 1577 r. (Poznań), miała do 1819 r. (Płock) ponad 65 edycji. Najczęściej przedrukowywano Alwara w Poznaniu, Wilnie, Kaliszu i Płocku.
K. Estreicher wymienia 15 wydań wileńskich i 12 kaliskich.
Egzemplarz znajdujący się w zbiorach Książnicy został wydrukowany w 1755 r. w drukarni jezuickiej. Warto w tym miejscu dodać, że pierwszym w dziejach miasta drukarzem był Jan Wolrab Młodszy, który założył tu drukarnię w 1603 r. Warsztat jego, rychło przejęty przez Gedeliusza, od początku istnienia produkował przede wszystkim dzieła autorów jezuickich, zwłaszcza zaś miejscowych uczonych i kaznodziejów. W 1632 r. drukarnię przejęli Jezuici i od tego czasu, przez 140 lat, wydawano w niej druki sygnowane: "Drukarnia Kollegium Kaliskiego Societatis Jesu". Łącznie wydano w niej co najmniej 920 druków - 290 w XVII w. i 630 w XVIII w. Kaliska drukarnia jezuicka posiadała monopol na druk podręczników dla szkół Wielkopolski i Prus Królewskich. Nie bez przyczyny zatem prowincjał zakonu Tomasz Dunin, rektor w Kaliszu w latach 1737-1741 oraz 1744-1756, wydał w 1744 roku zarządzenie, żeby zaprzestać w szkołach dyktowania, a pracę oprzeć na podręcznikach. W związku z tym projektem, nie wolno było przyjmować uczniów do poszczególnych klas, jeżeli nie mieli do nich podręczników.
Z ciekawostek dotyczących podręcznika zwanego alwarem warto wspomnieć, iż w 1769 r. wśród uczniów szkół jezuickich, pojawił się złośliwy wierszyk anonimowego autorstwa: „Sama tylko z alwara nabyta łacina nie uczyni dobrego dla ojczyzny syna”. Zdaniem językoznawców alwar był – jak na swoje czasy, dobrym i gruntownym podręcznikiem gramatyki.
Podręcznik liczący przeszło 400 stron był zmorą uczniów, zwłaszcza w XVIII wieku, synonimem pamięciowego „kucia” reguł gramatycznych. Został usunięty ze szkół dopiero przez Komisję Edukacji Narodowej. Pijarzy zastąpili podręcznik swoją gramatyką, ale inne zakony, np. reformaci, używały go w swoich szkołach jeszcze w połowie XIX stulecia.
[źródło: K. Bielska, Drukarstwo Kalisza, jego dzieje i dorobek do upadku Rzeczypospolitej, "Roczniki Biblioteczne", R. 6, 1962, z. 3.4, s. 41.77.; R. Marcinek, Alwar, Silva Rerum 2011; K. Walczak, Drukarnie Kalisza: zarys dziejów, Kalisz 1985].